‘Boeren helpen bij ingrijpende strategische keuzes, dat ga ik doen’
Hij is terug. Rick Hoksbergen (46), jarenlang een toonaangevend gezicht in de agrarische accountancy, leidt sinds 1 januari 2022 het melkveehouderijteam van Countus. En er is werk aan de winkel, veel werk.
De melkveesector in Nederland staat voor misschien wel de grootste transitie sinds Mansholt. In dat speelveld zullen melkveehouders ingrijpende strategische keuzes moeten maken. Met Rick Hoksbergen aan het roer hoopt Countus hun daarbij te helpen.
In augustus 2020 zei je na 15 jaar bij Alfa de accountancy vaarwel voor een baan bij Lely. Waarom toch weer terug naar je oude professie?
‘Ik heb het richting mijn oud-collega’s bij Lely uitgelegd door de vergelijking te trekken met een voetbalwedstrijd. De melkveehouders spelen de voetbalwedstrijd. In mijn baan bij Lely had ik het gevoel dat ik in de VIP-box als toeschouwer naar de wedstrijd zat te kijken. Achter glas, met heel goed zicht, maar wel een beetje op afstand. Bij Countus word ik weer onderdeel van het spel: als coach, af en toe een beetje scheidsrechter. Maar hoe dan ook zit ik weer met de neus bovenop die bal.’
Die kans moet ook maar net voorbij komen.
‘Henk Lassche van Countus polste me vorig jaar bij het vertrek van Jaap Gielen al. Ik had net een nieuwe baan en hield de boot af. Tot in september Alfa naar buiten kwam met de analyse dat robotboeren € 8.000 minder verdienen dan niet-robotboeren. Voor Lely dook ik in de data en kwam niet alleen tot de conclusie dat het bericht nuance behoefde, maar vooral ook dat ik dit werk toch wel miste. Daarna heb ik Henk toch maar eens een berichtje teruggestuurd.’
Wat is je rol precies?
‘Mijn rol is om als branche-expert melkveehouderij zo’n 60 ondernemersadviseurs, bedrijfsadviseurs te begeleiden en te gidsen. Ik ben verantwoordelijk voor de hoofdlijnen, dus ook hoe we onze adviseurs het veld in sturen. Mijn doel is om met Countus vooral voorbij het hier en nu te kijken. Hoe ziet dat GLB er over vijf jaar uit en wat betekent dat dan voor melkveebedrijven? Hoe kan ik mijn boeren daar nu al op voorbereiden? Om dat beeld scherp te krijgen, probeer ik veel aan tafel te zitten met voorlopers, agrarische ondernemers die voortdurend vooruit kijken en de ontwikkelingen voor proberen te zijn.’
Heb je een beeld welke kant het opgaat?
‘We zitten nu in de fase: houvast creëren in de mist. Wat er precies gaat gebeuren, weet niemand. Er is veel onzekerheid. Onze insteek is om op hoofdlijnen samen met agrarische ondernemers continu alle mogelijke scenario’s door te redeneren en te rekenen. Dan zeggen we tegen de ondernemer: ‘Ja maar als jij dan kant A op redeneert, heb je deze zaken dan wel meegenomen? Of heb je scenario B al overwogen? Zijn er C en D-scenario’s? En redeneer eens vijf stappen terug: als het kwartje de andere kant opvalt, wat ga je dan doen? Op die manier wil ik met mijn team van adviseurs en specialisten ondernemers verder helpen, door continu hersengymnastiek te doen op scenario’s, opties en risico’s. Op het moment dat je als ondernemer over alles al eens goed hebt nagedacht, kun je sneller schakelen.’
'Mijn rol is om als branche-expert melkveehouderij zo'n 60 ondernemersadviseurs en bedrijfsadviseurs te begeleiden ten te gidsen.'
– RICK HOKSBERGEN
Dat is de boodschap waarmee jij adviseurs op pad stuurt?
‘Op dit moment wel. Je moet dingen gewoon bespreken. Ondanks dat je geen antwoorden hebt. Neem boeren mee in hoe je er naar kijkt en waar jij je op baseert. In de laatste brief van Henk Staghouwer noemt hij wel heel expliciet dat de productie van stikstof naar beneden moet. Dan denk ik: in de huidige wet- en regelgeving heeft hij daar geen handvatten voor. Dus hij moet iets doen. Daar gaat dus hoe dan ook iets gebeuren, wat weet ik niet.’
Jawel. Je hint erop dat we dierrechten krijgen.
‘Dat zou maar zo kunnen. Ik lees wat ik lees en iedereen mag het invullen zoals hij zelf wil.’
Vind je ook dat de sfeer in de melkveesector is veranderd ten opzichte van anderhalf, twee jaar geleden?
‘Laat ik het voorzichtig zeggen: de tolerantie naar elkaar toe neemt niet toe. Dat zie je in de hele maatschappij, in de politiek, maar ook in de landbouwsector. Als tweede verandering zie ik de Haagse politiek heel erg opschuiven richting natuur-inclusief en biologisch boeren. Dat is niet erg, maar het lijkt wel of dat de enige richting nog is, dat dat het ultieme doel is.’
Wat vind jij dan dat het doel moet zijn?
‘Het doel voor alle melkveehouders is volgens mij: we moeten meer doen aan biodiversiteit en emissies verlagen. Even los van de vraagtekens die clubs als Agrifacts en anderen er vaak terecht bij zetten: de grote lijn is en blijft dat dat gewoon moet gebeuren. En daarvoor heb je ruwweg drie mogelijkheden: natuur-inclusief worden, biologisch gaan boeren óf de technologische route kiezen. Er zijn al geweldige innovaties waarmee je ook emissies kunt oplossen, zoals de Lely Sphere of de JOZ stikstofkraker.’
Jij vindt dat politiek Den Haag een meersporenbeleid moet voeren om de emissies in de landbouw op te lossen.
‘Absoluut. In het verkeer gebeurt dat toch ook? Daar blijven we gewoon auto rijden, maar lossen we het ook op met technologie: door elektrisch te gaan autorijden. Daarnaast heb je mensen die helemaal geen auto meer rijden maar de fiets of de trein pakken. Om de metafoor door te trekken: dat zijn de boeren die kiezen voor natuur-inclusief of biologisch. Den Haag doet net of alle boeren alleen nog toekomst hebben als ze de fiets of de trein pakken. Maar de stap naar de elektrische auto mogen ze niet maken, lijkt het wel. De hele maatschappij ontwikkelt zich door, de technologie gaat door, maar de landbouw mag daar geen gebruik van maken. Dat vind ik raar.’
Hoe kijk jij aan tegen de megaruilverkaveling die Nederland lijkt te gaan overspoelen? Met aan de ene kant landbouwontwikkelingsgebieden, aan de andere kant natuurgebieden en daartussenin alleen nog plek voor extensievere vormen van landbouw?
‘Er is heel veel druk op landbouw en veel functies schreeuwen om ruimte. Tegen die achtergrond denk ik dat het een logische ontwikkeling is. Maar het is wel een inkleuring die gepaard kan gaan met pijn, die voortkomt uit loslaten van de familie-grond, of het bijstellen van je eigen ambities. Elk individuele ondernemer zal hierin scherpe keuzes moeten maken. Ambities voor schaalvergroting passen niet meer overal. Laat je je uitkopen? Ga je verplaatsen? Of pas je je aan? En na de eerste ingrijpende stap die je maakt, ben je er nog lang niet. Dan volgen de komende tien, vijftien jaar nog vele stappen, om uiteindelijk te komen waar je wilt zijn. Wij willen met Countus ondernemers daarin helpen. Niet alleen met de keuzes, maar ook het traject dat er na komt.’
Wat hoop je toe te voegen aan je eigen vakgebied, de agrarische accountancy?
Dat mede door mijn inspanningen in de functie van branche-specialist de adviseurs binnen Countus beter uit de voeten kunnen in het advies waarbij wij als Countus onze kennis en advieskracht kunnen laten zien. Voorheen had je – bijvoorbeeld met Bertus Stormink bij Countus en Jappie Rijpma bij Alfa –‘characters’ die de verschillende accountants echt een eigen gezicht gaven. Het zou mooi zijn als dat weer een beetje terugkomt.’
